Windows XP Efsanesi (Son Bölüm)

Gökhan Koçak Blogger'ın sunduğu Windows XP efsanesi son bölüm'de blogda cevaplıyor. Windows XP teknik ve sorun ilgili blogda anlatıyor.

Windows XP yi çalıştırmak için en az Pentium orjinal işlemci ve 233 MHz saat hızıyla gerekiyor. Ancak, Intel Ivy Bridge (4. nesil) ve AMD FX, Windows XP'yi desteklenen son işlemcisi olmuştur. Windows XP destekli ekran kartı son modeli NVIDIA'nın GTX Titan Z 368.81 veya 355.60 ve AMD'nin HD 7990 destekler. Netbooklarda Intel Atom işlemcide çalışır ve önyüklü olan Windows XP OEM satışları 3 Nisan 2008'de başlanmış ve 22 Ekim 2010'da sona ermiştir. USB 3.1, SSD, HD video, HDMI, gibi ileri teknolojiler XP'de uygun.

3 Ağustos 2020'de Windows Update'nin XP güncellemede SHA-1 desteği bırakılması ve bu, artık çevrimiçi kullanmanın güvenli olmadığı anlamına geliyor. 9 Mayıs 2021'de SHA-1 kök sertifikanın süre dolması sonucuyla bu bilgisayar sertifika hataları ve sürücü yükleme sorunları olabilir. Örneğin, 7 Haziran 2021'de bir oyunu oynamak için joystick USB'ye bağlanarak yeni donanım bulunmuş ve sürücünün sertifikası süresi dolması nedeniyle sihirbaz penceresine gelmiştir.

Khmer, Birman dili, Amharca, gibi yazı tipi ve diller Windows XP'de desteklenemiyor. Ancak, bu yazı tipleri ve dilleri internetten indirilmesi gerekiyor. Türkçe dili Windows XP'de genelde mevcut ve DOS-tabanlı Windows 9x dil paketinde Türkçe var. Ancak, Doğu Asya sürüm dışında Japonca, Çince ve Korece dili Windows 9x mevcut değildir. Windows XP'de CD-ROM üzerinden Karmaşık ve Doğu Asya dil paketi yükleyebiliyor. Windows Vista'da Karmaşık ve Doğu Asya yazı tipleri ve dilleri varsayılan olarak yer almıştır.

Eskiden Google Chrome, Mozilla Firefox, Opera, gibi tarayıcılar güncel olarak tüm siteye girebiliyordu. Şimdide Windows XP'de güncel bir web tarayıcımız Mypal, New Moon ve bazı Çin tarayıcıda bulunabiliyor. Windows XP tercih ettiği destekli tarayıcımız Mypal'dır. Feodor2 ve Roytam1 geliştirici, Mozilla ve Pale Moon'un anlaşmazlık nedeniyle suç işler ve iki geliştiriciyi tutuklanır, bu tarayıcının güncellemesini almayı durdurulur. Şu an, XP destekli ve güncel olan çok az sayıda XP tarayıcıyı bulabilir.

Windows XP işletim sisteminde kullanılan bilgisayarın 19 Ocak 2038'de UNIX zamanın işaretli 32-bit tamsayı taşması sonucuyla kısmi çalıştıramaması neden oluyor. Bu nedenle, Windows Media Player programı açmıyor ve Yıl 2038 hatası veriliyor. Internet Explorer tarayıcıdan WMP ActiveX eklentisi çalıştırıp Yıl 2038 nedeniyle çöker. "Internet Explorer, ActiveX eklenti hatasıyla karşılandı" diye eklenti çökme bilgisi gelmektedir. 2038 sonrasında Visual Basic 6.0 IDE'yi kullanıp Windows Media Player eklenti ekleyerek çöküyor. Bazı oyunlarda Yıl 2038 geldiğinde çökmeye neden olabilir.

23 Eylül 2020'de Windows XP SP1 kaynak kodları 4chan sitede sızdırılmış. NTDEV adlı YouTuber'in Windows XP kaynak kodların derleme video yayınlanmış ardından Microsoft telif hakları ihlaliyle videoyu silmişler. Microsoft, sızdırıldığı kaynak kodları yayınlanan kişinin yakalanma çalışmalar sürdürüldüğü söyledi. NTDEV kaynak kodları derlenmiş ve ISO önyükleme görüntüsü yapmıştır. Windows XP kaynak kodların sızdırılması sonucu güvenlik açığı keşfedilmiş ve desteklenmediği için düzeltme yapılamıyordu. Kaynak kodları magnet link ve torrent dosyasında mevcuttur. GitHub'da Windows XP kaynak kodları hala mevcut.

Açık kaynak kodlu 2 Windows işletim sistemi var. Bunlar, Wine (tam adı Windows Environment (Windows Ortamı)) ve ReactOS (tam adı React Operating System). Wine ve ReactOS yalnızca eski programlardan sunuluyor. Linux'da Wine platformun Windows Altsistemi ile Windows programı izin veriliyor. Ayrıca, Wine Windows altsistemi platformu, kısa adının Türkçesiyle şarap anlamı gelir.

Windows XP eski bilgisayarı şu an e-ticaret sitesi eBay, Amazon, gibi satılmakta. Satın aldığında kargosunda bilgisayar kasası ya da laptop Windows XP çalışması halde bazılarda zorluklar olabiliyor. Bu nedenle örneğinizde, aldığımız eski XP bilgisayar kasası, modemin ethernet kablosu bağlandığında kısmi güvenlik açıkları maruz kalıyor ve Internet Explorer 8 tarayıcıda Google'a girilemiyor. IE adres çubuğundan www.mypal-browser.org tıklayıp güncel olan XP tarayıcıyı indiriliyor ve yükleyip Mypal ana tarayıcısı oluyor.

Windows XP'nin son uyumluluk eden özellikler

• ACPI olmayan anakarta son Windows XP olmuştur.
• 85 hertzli olan tüplü (CRT) monitöre desteklenen son Windows XP olmuştur. Windows Vista ve üzeri sürümlere devam etmek için yeni monitör alınması gerekecek.
• HyperTerminal adlı terminal emülatör programı önyüklü olan son Windows XP olmuştur. Windows Vista ve üzeri sürümlerde internetten indirilmesi gerekiyor.
• EISA veri yolu, MPU-401 ve USB olmayan oyun portu cihazıyla çalışan son Windows XP olmuştur.
• Ağ özelliği olan NetDDE son Windows XP olmuştur. NetDDE'de kullanan Hearts, Windows Chat ve Pano Defteri Görüntüleyici yer almaktadır.
• DirectPlay desteklenen son Windows XP olmuştur. Ancak, Windows 10'da DirectPlay eski bileşen hala isteğe bağlı özellikler vardır.
• Önyüklü olan 32-bit WinHelp Windows Yardımı ve Bağlamla Duyarlı Yardım olan son Windows XP olmuştur. Windows Vista, 7 ve 8/8.1 sürümlerde WinHelp Windows Yardımı internetten indirilmesi gerekiyor. Eskiden, orjinal olan Windows kullananlar WGA doğrulaması yaparak indiriliyor. Windows Vista ve 7 32-bit sürümde 16-bit Windows Yardımı hala kalmaktadır.
• DOS-tabanlı ve Win32 konsolunda tam ekran ve DOS video moduyla desteklenen son Windows XP olmuştur. Windows Vista ve üzeri WDDM varsa, tam ekran izin verilemeyecek.
• DirectAnimation, CDF, Kaynak Görüntüleme Protokolü İşleyicileri ve 40-bit SSL şifresi desteklenen son Windows XP ve Internet Explorer 6 olmuştur.
• FAT dosya sistemiyle yüklü olan son Windows XP olmuştur. Windows Vista ve üzeri sürümlerde yalnızca NTFS dosya sistemiyle yüklü olacak.
• COM portuyla çalışan Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) hizmetleri son Windows XP olmuştur.
• Dr. Watson uygulama hata ayıklama ve çökme analiz aracı desteklenen son Windows XP olmuştur.
• 16-bit ODBC veritabanı desteklenen son Windows XP olmuştur. Ancak, 64-bit Windows XP kullanan 16-bit ODBC veritabanı kullanılamamaktadır.
• NWLink IPX/SPX/NetBIOS Uyumlu Aktarım Protokolü, NetBEUI, Asenkron Transfer Modu (ATM) ve X.25 desteklenen son Windows XP olmuştur.
• Gopher protokolü desteklenen son Windows XP ve Internet Explorer 6 olmuştur. Internet Explorer 7 ya da 8 yüklüyse Gopher protokolü özelliği kaldırır.
• Eski "Windows için Video" ve ACM kodeğinden Microsoft H.261, H.263, ACELP.net ve G.723.1 desteklenen son Windows XP olmuştur. Ancak, Windows Vista'da Indeo Video kodeği varsayılan olarak devre dışı bırakılmıştır.

Windows XP'nin Genel Sorunları

Bilgisayarımızda eski Windows XP destekliyor. Şu an desteklemiyor ve güvenlik güncelleme alamıyordu. Ancak, Windows Update hizmetleri 3 Ağustos 2020'de SHA-1 desteği kesilerek güncellemeyi yıllardır sunucudan alamıyor. Şu an Windows Update bağlanarak 0x80244019 hatası alabilmektedir. Bunun yerine Microsoft Update Catalog sitesinde çoğu XP güncelleme katalogdan kaldırılmış (kayıp XP güncellemeleri Wayback Machine den mevcut) ve üçüncü taraf Legacy Update'ten güncellemeyi indirip manüel olarak güncelleniyor.

Windows XP'li bilgisayara donanım yüklemesi için 9 Mayıs 2021'de SHA-1 sertifikası süresi dolması sonucuyla tamamı sürücünün uyarı verilmesi ya da çalıştırılamamasına neden olmaktadır.

Windows Ürün Etkinleştirmesi (WPA) Windows XP'yi internet üzerinden eskiden etkinleştiriyordu. 2019'da etkinleştirme sunucuları eski SSL güvenlik katmanın sona ermesi sonucu internet etkinleştirmek mümkün olmuyor internette etkinleştirmeye devam etmesi kök sertifikası yüklenmesi gerekiyor. Bunun yerine, telefon etkinleştirme yapılıyor. Ancak, ABD dışında telefon etkinleştirme XP'nin desteği bıraktığı etkinleştirme işlemi reddediyor. ABD'de telefonla etkinleştirmede şu an mümkün oluyor. ABD dışında uluslararası arama ücreti uygulanabilir. Format attığında etkinleştirmediği için 30 gün süre veriliyor. Windows XP desteği bittiği için etkinleştirme sağlayamıyor. Donanımın büyük bir değişiklik nedeniyle Windows XP desteklemediği için tekrar ürünü etkinleştiremiyoruz ve 3 gün süre dolduğunda kullanılanılamayabilir. 30 gün etkinleştirememesi için işletim sistemi kullanılamayacak ve oturum kapatılacak. Güvenli Modda etkinleştirmeyi sıfırlamak gerekecek. Toplu lisansta ürün etkinleştirmesi yok. Mayıs 2023'te Windows XP telefon etkinleştirme algoritmayı kırılarak sonsuza dek eski Windows XP kullanmaya devam etmektedir.

Windows XP tarayıcıda TLS 1.2/1.3 yoksunluğu nedeniyle Internet Explorer 6-8 HTTPS siteye girilemiyor ve sadece HTTP olan siteye giriliyor. Mypal internet siteyi (www.mypal-browser.org) orjinal IE6 tarayıcıdan girip tarayıcıyı indiriliyor ya da indirilen Mypal yükleyici dosyası, USB flash sürücüsüne eski bilgisayara takarak masaüstünü sürükleyebilirsiniz. HTTPS olan siteye IdentTrust DST Root CA X3 sertifikanın 30 Eylül 2021 itibariyle süresi dolması sonucuyla hata verilmektedir. Sertifika hatasını düzeltmesi için Japon BlackWingCat'ın resmi olmayan Windows XP için Kök Sertifika Güncellemesi (Mart 2020) indirilerek düzelebilir ve Chrome 49, Opera 36, 360 Extreme Explorer, gibi tarayıcı güvenle siteye girilebiliyor. Bu nedenle daha sertifikanın süresi dolması sonucuyla tarayıcıyı zorluklar olur ve bozulabilir.

Windows XP'nin Güvenlik Sorunları

Windows XP'nin tehdit ve güvenlik sorunları var. Çoğuda güvenlik açığı var ve eskiden kritik ve güvenlik güncellemesi yapılmaktadır. 8 Nisan 2014'te Windows XP desteği kesilmesi sonucu çok fazla kötü amaçlı yazılım ve güvenlik açıklar tehdit altında.

11 Ağustos 2003'te Blaster kötü amaçlı yazılım keşfetmiş ve Windows Update acil şekilde güncelleme yapıp, ek olarak blastcln temizleme komut satırı geliştirilmiş ardından Service Pack 2'de gönderilmiştir. Blaster solucanı DCOM RPC hizmetlerinde etkilemektedir. windowsupdate.com sitelerde MSBlast.exe otomatik olarak çalıştırıp bilgisayarı kilitliyor. Blaster solucanı 423 bin sisteme bulaşmıştır. RPCSS hizmetleri virüsten çöküyor ve sistem kapatılıyor mesaj karşılanıyor.

Yanı sıra Eylül 2003'te Nachi (Welchia) solucanında TFTPD.EXE programı, 666-765 arasından TCP portu ve ara bellek taşması sonucu RPC portu 135 yönlendiriyor. Bu nedenle ağ sorunu nedeniyle yeterli ICMP trafiğiyle dolduruyor. Acil şekilde güncelleme yapmaları istedi. Bu güvenlik açığı, Service Pack 2'de gönderilmiştir.

30 Nisan 2004'te Sasser solucanları keşfetmiş. LSASS.EXE virüsten çöküyor. FTP.EXE rastgele çalıştırma ve %100 CPU kullanımı meydana gelmektedir. Acil şekilde güncelleme yapmaları istedi. Bu güvenlik açığı, Service Pack 2'de gönderilmiştir.

Mayıs 2014'te Windows XP desteğin kesilmesi sonucu Internet Explorer'un güvenlik açığı bulunmuş ve acil şekilde güncelleme yaması yaptı. Mayıs 2017'de WannaCry fidye yazılım dosyanın şifrelemesini için acil şekilde güncelleme yaması yaptı. Son olarak Mayıs 2019'da BlueKeep adlı açığın Uzak Masaüstü Protokolün etkilemesi için acil şekilde güncelleme yaması yaptı. Microsoft, yedi yılı aşkın bir süredir (8 Nisan 2014) Windows XP'yi desteklememektedir, bu nedenle büyük bir güvenlik sorunu vardır. Güncel bir antivirüs ve güvenlik duvarı olan Service Pack 3'ü yüklemek, az miktarda koruma sağlayabilir, ancak birden çok yama yapılmamış güvenlik açığı vardır. Bu nedenle, Windows XP'de gezinme riski size aittir. Birçok Kötü Amaçlı Yazılım geliştiricisi, özellikle Windows XP sistemlerini hedefliyor.

Microsoft Malicious Software Removal Tools (MSRT) ve Microsoft Security Essentials programın 14 Temmuz 2015'de XP desteği kesilmiştir. Şu an antivirüs programlar 360 Total Security, IObit Malware Fighter, Panda Security, Kerish Doctor, WiseVector StopX ve UVK Ultra Virus Killer destekliyor ve virüs güncellenerek koruma altına alıyor.

3 Ağustos 2020'de Windows Update'nin kesilmesi sonucu bilgisayar güvensiz olduğunu ve tehdit fazlalığına neden oluyor. Windows Update Catalog ya da üçüncü taraf Legacy Update sitesinden XP güncelleme indirip manüel olarak güncelleniyor.

Bilgisayar korsanları, desteklenemeyen Windows XP eski bilgisayarı kullananlar fidye yazılım ve siber saldırılar kredi kartı bilgileri, kişisel bilgiler ve dosyalar çalıyor, dosyaları şifreleniyor ya da internete sızdırılıyordu. Düzenli sistem yedeklemesi için Faronics Deep Freeze, Norton Ghost, Acronis True Image ya da Wasay ProMagic kullanmaları gerekir. Antivirüs ve güvenlik duvarı güvende tutmaları önerilir.

İşletmeler, Windows XP'yi internete hiç bağlamamalı ve eski donanım veya yazılıma sahip tüm sistemler tamamen hava boşluklu olmalıdır. Bir işletmede Windows XP ve diğer desteklemeyen yazılımların kullanılması, ülkenizdeki veri koruma yasalarını bile ihlal edebilir (özellikle, AB üye ülkelerde desteklenmeyen işletim sisteminde bu sitelere girmesi veri korumaya ihlal edilebilir). Tabii ki, Windows XP hala meraklıları ve ileri düzey kullanıcılar tarafından desteklenmektedir. Bu site Windows XP hakkında bilgi vermeye devam edecektir.

Windows XP'nin Kuralları

Artık Windows XP'yi ana bilgisayarınız olarak çalıştırmamalısınız. Yedek bir bilgisayara veya sanal bir makineye koyun. Dosyaları aktarmak için Windows XP'de internetten indirme riskini almak yerine USB sürücüleri veya optik ortamı kullanın. Güncel bir antivirüs ve güvenlik duvarı yükleyin. BlackWingCat'ın resmi olmayan Windows XP Kök Sertifikasını güncelleyin. Daha sonra modemin ethernet kablosuna takın. Mypal tarayıcıyı IE tarayıcıdan indirin ve yükleyin.

Web'te gezinmek için güncel bir Mypal, New Moon ve bazı Çin tarayıcıyı kullanabiliriz. Facebook, Twitter, gibi sosyal medyada erişebilir. YouTube videoları sadece Mypal tarayıcıdan izleyebilirsiniz, diğer tarayıcıda (360 Extreme Explorer, gibi) video bileşeni gerekecek. Tarayıcıdan oyunu oynamak için sadece normal DHTML ya da HTML5 üzerinden oynayabilirsiniz. Wordpress'teki blog sitelerde sorunsuzca yazıları okuyabilir. Google'dan kullanarak istediğiniz web siteye girilebilirsiniz.

Tehditten yakalanmaması için yedekleme programı yükleyin. İşte bu kadar.

SON

Windows XP Efsanesi - 15 Mayıs 2023