Tarayıcı (Browser) Oyun Efsanesi

Gökhan Koçak Blog'daki anlatılan eskiden oynadığımız Flash ve tarayıcı (browser) oyunları anlatılıyoruz.

İlk Tarayıcı Oyunu Gelişi

1995 yılında Earth 2025 adlı ilk tarayıcı oyun piyasaya sürülmüştür. Macromedia'nın Shockwave eklentinin gelmesi sonucu oyunlar yer alıyordu. 1996'da Java applet eklentisi gelmesi sonucu tarayıcı oyunun oynamaya başlanmıştır. 1996'da Microsoft'un MSN'ın tarayıcı oyunu için The Village kuruldu ve birkaç ay sonra Internet Gaming Zone adını değiştirilmiştir. Şu an MSN Games sürdürülüyor.

Flash Oyun Dönemi

25 Temmuz 1999'da Newgrounds'un kurucusu Tom Fulp'un geliştirildiği Pico's School adlı ilk Flash oyunu yayınlanmıştır. 1999'un sonunda Flash oyun geliştirme furyası başlanmıştır. 2000 yılında tarayıcı oyun siteleri Flash içeriği yer almaya başlanmıştır. Daha sonra internetin olmadığı için Flash oyun geliştirme kitapları yayınlanmaya ve satmaya başlanmıştır.

30 Mart 2001'de İsviçre'nin Neuchâtel kentinde kurulan Miniclip kurulmuştur. İlk kurulduğu yıllarda çoğu Flash oyun barındırılıyordu. 25 Ekim 2001'de Windows XP işletim sistemi yayınlanması sonucu önyüklü Macromedia Flash Player 5 getirilmiştir. 2003'te Google'da oyun ve game arama sonuçlarda çoğu online tarayıcı oyun sitesi göstermektedir.

Mobil WAP Oyunları

İlk mobil tarayıcı oyunu 1999'da Japon NTT DoCoMo tarafından sunulmuştur. Batılı ülkelerde mobil operatöre 2000'de WAP oyuna başlanmıştır.

Türkiye'de 2001'de GPRS gelmesi sonucu Turkcell'in GPRSLand servisinin Türkiye'nin ilk iki mobil WAP oyunu olan Asılacak Adam (adam asmaca) ve Büyük Başkan (futbol takım yönetme) geliştirilmiştir. 2002'de ek WAP oyunu olan 21 Mobil (blackjack), Bilgi Düellosu, Bilgi Oyunu, Burası Benim, Dörtlü (zeka), GolMobil (futbol), Kim Bulacak, Sanal Hisse Portföy, SavaşMobil, Kartaca (rol-yapma oyunu), Sayı Bulmaca ve Şans Kolu (slot casino) oyunu bulunmaktadır. Ek olarak 2002'de düzenlenen ödüllü WAP oyunu olan Örümcek Adam yer almıştır. Çekilişte 5 adet Siemens C45 cep telefonu ve 2 adet clip-it kazanmıştır. Turkcell'in WAP oyunları 2003'te Shubuo'yu devredilmiş, Şubat 2005'in sonunda kaldırılmıştır.

2003'te Macromedia Flash Lite mobil tarayıcı oyun devri yaşanmıştır. BREW uyumlu cihazlarda çalışmakta. 2005'te Flash Lite Mobil İçerik yarışması düzenlenmiştir. 2011'de WAP oyunu yerini akıllı telefonun web tarayıcıya geçiş yapmıştır.

Tarayıcı Oyunun Altın Çağı

2004'te Flash oyun oynamanın yüksek rakama ulaştırılmıştır. 2006'da Türkiye'de bilgisayarda oyun yüzde 80'i tarayıcı oyun sitesinde oynuyordu. 2007'de popüler oyunlardan Super Mario Flash, Bejeweled, Gold Miner, Bomberman, Paintball, Cable Capers 2, Fleabag vs Mutt, Space Invaders, Metal Slug, Helicopter Game, Bloons, Bloons Tower Defense, Raft Wars, Madness, Super Free Kicks, Need for Speed, Counter Strike, gibi Flash oyunlar oynuyor.

2007'in sonunda Google arama motorunda "oyun" kelimesinde 1. sayfanın tamamı online oyun sitesidir. "helikopter" kelimesini 1. sayfada Kral Oyun çıkar, "futbol" kelimesini 1. sayfada Kral Oyun çıkar, "hapis" kelimesini 1. sayfada Kral Oyun çıkar ve "uzay" kelimesini 1. sayfada Kral Oyun çıkar. Zamanında Google'da "war" ve "helicopter" kelime aratıp 1. sayfada Addicting Games siteden çıkıyordu. 

2008'de Netbook'un kullanımın yükselmesi sonucu tarayıcı oyun oynamanın artış gösterdi. Maemo tabanlı internet tablet PC'lerde Flash Player eklenti ile tarayıcı oyun heyecanı başlattı. Nintendo Wii konsolun Internet Channel kanalında Flash eklentisi birlikte tarayıcı oyunları oynanıyordu. 2008'in ortasında tarayıcı oyun trafiği çok yüksek seviyesine ulaşmıştır.

2009'un başında televizyon modellerinde Flash Player ve web tarayıcı desteği eklemiştir. 2009'un ortasında netbook kullanımının artması sonucu tarayıcı oyun trafiği zirveye ulaşmıştır. 2009'un en popüler Flash oyunu Bloons TD ve sosyal oyunu FarmVille olmuştur.

Facebook Oyun Altın Çağı

2006'da Bob Trahan'ın hazırlandığı ilk Facebook bilgi yarışması olan Friend Game sunulmuştur. Facebook'ta geliştiricilere Flash Player eklemesi sonucu Temmuz 2007'de ilk Facebook oyunu olan Texas Hold 'Em Poker yayınlandı. 2008'de Facebook oyun daha geliştirmeye başlanmıştır.

19 Haziran 2009'da Zynga'nın FarmVille oyunu piyasaya sürülerek 2009'un en popüler Facebook oyunu ilan edilmiştir. Türkiye'de FarmVille, kumar oynandığı gerekçesiyle 3 Ekim 2009 tarihinde TİB tarafından erişimini kapatılmış ve oyuncular DNS'yi değiştirip oynamaya devam ettiler. Ancak, aynı gün akşam saatlerinde erişim tekrar verilmiştir. FarmVille oyun furyası 2010'a kadar oynamıştır.

26 Ağustos 2014'te Güney Kore'deki internet kullanıcılar Facebook oyunları tamamen GRAC tarafından kısıtlanmıştır. Facebook oyunları oynamaya devam etmek için GRAC derecelendirmenin kuruluşuna verilmesi gerekiyordu.

2015'te gelindiğinde Facebook oyun kullanımını gitgide azalmaya başlamıştır. Temmuz 2017'de Flash Player desteği bırakma sürecinde Facebook oyunları HTML5'e geçmeleri istemiştir. 31 Aralık 2020'da Adobe Flash Player desteği kesilmiş ve FarmVille klasik oyununa veda edilmiştir. Facebook Flash ve GameRoom oyunları Haziran 2021'de desteği bırakılmıştır. Şu an Facebook Gaming oyunları ile yalnız masaüstü sürümlerde oynanabilmekte, ancak az oynanıyor dünyada.

Facebook sosyal oyun alternatifi olan MySpace ve Google+ vardır. MySpace ise sosyal oyunları sitenin trafiğin düşmesi sebebiyle 2011'de desteği bıraktı ve Google+ ise sosyal oyunları 30 Haziran 2013'te kullanım yetersiz sebebiyle desteği bıraktılar.

HTML5 Gelişmesi ve Tarayıcı Oyun Kullanımın Azalması

21 Mayıs 2010'da Google'da Pac-Man Doodle ilk interaktif doodle olmuştur. İlk resmi HTML5 oyunu olan Pac-Man Doodle vardır. Google Chrome ve diğer tarayıcılarda HTML5 tuval ile oyun oynanıyor. Desteklenemeyen HTML5 tuval özellikli tarayıcılarda Flash Player ile oynanıyordu. 2010'un sonunda Google, Chrome Web Store başlattı ve paketli uygulamayı yüklenerek oyunları Native Client eklentisi üzerinden oynanıyordu. Mobil tarayıcı oyunları Flash kısıtlaması sebebiyle HTML5 geçiş yapıp geliştirebiliyordu.

2011'e gelindiğinde mobil oyunun gelişmesi sonucu tarayıcı oyun kullanımını azalmaya başlamıştır. 2011'in en popüler Flash oyunu Super Mario Bros. Crossover oynamıştır. Internet Explorer 9 gelmesi sonucu HTML5 oyunu olan Cut the Rope yayınlanmıştır. HTML5 ile WebGL oyun geliştirmeyi başlattı.

2012'de tarayıcı oyunların yüzde 50 azalmıştır. 2012'de Adobe, Flash Player mobil sürümü desteği bırakıp yerini HTML5 mobil tarayıcı oyunu geliştiriliyordu. 2013'te tarayıcı oyun sitelerine HTML5 oyun desteği getirilmiştir. Ekim 2013'te Internet Explorer 11 yayınlanarak tam HTML5 desteği sahip hale getirildi ve tarayıcıya taşınmış Hover! adlı 3 boyutlu oyunu geliştirilmiştir.

HTML5 resmi standardı Ekim 2014'te yayınlanmış ve HTML5 oyunun geliştirmeye artış yaşanmıştır. 2015'te tarayıcı oyunların oynadığı oyunlardan Bloons, World's Hardest Game, Age of War, Super Mario Bros. Crossover, 2048, Flappy Bird, Dinosaur Game, 8 Ball Pool, Agar.io, gibi popüler oyunlar oynuyordu.

2016'dan itibaren dünyada tarayıcı oyun oynama yüzde 10 azalmıştır. 2017'de WebAssembly tanıtılması sonucu Adobe, Temmuz 2017'de duyurulan Adobe Flash Player desteği 31 Aralık 2020'ye kadar bırakma kararı verilmiştir.

Adobe Flash Player Desteğin Sonu

31 Aralık 2020'de Adobe Flash Player desteği kesildi ve 12 Ocak 2021'de Flash içeren tarayıcı oyunları çalışmamaktadır. Flash desteği kesilmesi sonucu tarayıcı oyun siteleri bazıları kapatılarak gitgide azaldılar. Yeni tarayıcı oyun internet site açmaları çok düşüktür. Miniclip ise Agar.io ve 8 Ball Pool dışında binlerce tarayıcı oyunun içeriği 7 Temmuz 2022'de kaldırılmıştır. 2022'den itibaren dünyada tarayıcı oyun oynama yüzde 2 azalmıştır.

Şu anda tarayıcı oyun oynamanın az olduğunu ve tarayıcı oyun trafiği çok düşüktür. Dünya'nın en tarayıcı oyun sitesi Poki kabul edilir. Poki, Friv, MSN Games, Paco Games, Arkadium, Crazy Games, Addicting Games ve Kongregate yabancı oyun siteleri Türkiye'de gelecekte kumar gerekçesiyle sitenin BTK kararıyla erişim engelleneceği olasılığı vardır. Türkiye'de tarayıcı oyunlar az oynamakta.

TARAYICI (BROWSER) OYUNLARI LÜTFEN AŞAĞIDAKİ YORUMLARI YAZINIZ...