Windows XP Efsanesi (Bölüm 2)

Gökhan Koçak Blogger'ın sunduğu Windows XP efsanesi 2. bölüm'de blogda cevaplıyor. Web tarayıcıların ile anlatıyor.

Microsoft'un Windows XP işletim sistemin son resmi tarayıcısı olan Internet Explorer 8'dir. IE8'de HTML5 ve CSS3 yoksundur. Microsoft Edge, Windows XP'yi desteklemez. Ancak, Adobe Flash Player'in desteği 31 Aralık 2020 sona erdi ve 12 Ocak 2021'de Flash içeriği engellenmiştir. Windows XP'de internet bağlıysa IE8 tarayıcıyı kullanırsa fakat, virüs ve kötü amaçlı yazılımına maruz kalabilir. Internet Explorer 8'in Windows XP desteği 8 Nisan 2014'te sona ermiştir. Internet Explorer 8 tarayıcıda HTTPS olduğu için Google, Facebook, Twitter, Vimeo, Netflix, Donanım Haber, Technopat, CHIP Online, Kraloyun.com, Arkadium, Hürriyet, gibi siteye girilememesine neden olmaktadır.

Diğer en büyük tarayıcıdan Google Chrome, Mozilla Firefox ve Opera vardır. Google Chrome'un son sürümü 49, Mozilla Firefox'un son sürümü 52 ve Opera'nın son sürümü 36'dır. Şu an güncel olan tarayıcımız Mypal'dır.

Google Chrome

Google Chrome, Windows XP desteklenmiyor

Google Chrome'un çıktığı ilk günlerde Windows XP ve Vista uyumludur. 20 Ocak 2016'da Chrome 48 sürümün Windows XP kullanıcılara Google Chrome açıldığında "Windows XP ve Windows Vista artık desteklenmeyeceği için bu bilgisayar yakında Google Chrome güncellemelerini almayı durdurulacak." mesajı geliyor. Bu sürümün en iyi Windows 10 tercih edilmeleri gerekecek. 2 Mart 2016'da Windows XP destekleyen son Chrome 49 sürümüdür. Ancak, TLS 1.3 özelliği bulunmuyordu. Nisan 2016'da Windows XP kullanan Chrome tarayıcıları "Windows XP ve Windows Vista artık desteklenmediğinden, bu bilgisayar Google Chrome güncellemelerini artık almayacaktır." mesajından karşılanmaktadır.

Windows XP'nin Google Chrome desteği çekildikten sonra 1 Şubat 2017'de Gmail eski tarayıcının desteği bırakacağı haberi gelmiştir. 8 Şubat 2017'den itibaren Windows XP kullanan Chrome 49 sürümü Gmail'e Chrome tarayıcısı güncellenmemesi nedeniyle uyarı mesajı karşılanacak. 31 Aralık 2017'den itibaren Windows XP'de Chrome 49 tarayıcısı Gmail servisi artık kullanılmayacak. Chrome 53 ve altı tarayıcıları Aralık 2017'ye kadar bu mesajı alan kullanıcılar, Chrome'u güncellemedikleri takdirde ise Gmail'e erişemeyecektir. Bunun yerine, Outlook Express ve Mozilla Thunderbird'i kullanarak Gmail'e erişebiliyor. Ancak, 30 Mayıs 2022'de Google'un Gmail'in üçüncü taraf uygulama kullanımı desteği kalktığı için eski e-posta programına Gmail'e artık erişilemiyor.

Şu an Windows XP çalışan son sürüm Chrome 49'dur. Windows 10 ise Chrome 109'dur. Ancak, Windows XP Chrome tarayıcıları kullanımı hala güvenli değildir. XP tarayıcıda güvenlik güncellemeleri ve yeni Chrome özellikleri artık alamıyordu. Bazı siteler artık çalışmayabilir. Chrome 49 tarayıcıları zararlı yazılımı bulaşmış olabiliydi. Saldırganlar bu sürümde büyük bir delik açması an meselesi ve Google bunu düzeltmeyecek. Bu nedenle, eski tarayıcıları virüs ve kötü amaçlı yazılım riski çok yüksektir. Onu da kullanmamalısınız.

Windows XP kullanıcıları IdentTrust DST Root CA X3 sertifikasının süresi 30 Eylül 2021'de dolmuştur, bu da birçok tarayıcının (Google Chrome 49 dahil) sertifika güncellemesi olmadan bazı tarayıcı bozulacağı anlamına gelir. Bu nedenle "Saatiniz ileri" hatası gösteriyor. Bu hatayı düzeltmek için BlackWingCat'in sunulduğu Root Certificate Updates for Windows XP (March 2020) (Windows XP için Kök Sertifika Güncellemelerini (Mart 2020)) internetten indirip yükleyerek düzeltecektir. Ancak daha fazla kök sertifikanın süresi doldukça, sonunda bu tarayıcıyı çalışmayı durduracaktır.

Temmuz 2022'de GitHub'da One-Core-API adlı arayüzü motorun Google Chrome 102 tarayıcıyı çalıştırarak Windows XP makineye başarı şekilde çalıştırılmıştır. Chrome 102 on Windows XP adlı videoyu YouTube'a yayınlanmış ve Discord'a çalışmayı başarmıştır. Ancak, One-Core-API sınırlama nedeniyle bazı program çöker ya da mavi ekran hatasına atabilir. Chrome 103 ve üzeri Windows XP'de sistemlerde desteklemiyor ve sınırlaması var.

Mozilla Firefox

Mozilla Firefox, Windows XP'nin en son güvenli en büyük web tarayıcısıdır. Şu an Windows XP tarayıcıda Firefox kullanımı hala güvenli değildir. Mart 2017'de Firefox'un Windows XP'nin son sürümü 52'dir. Windows XP kullanıcıları Firefox 52 tarayıcıları güncellemeleri ESR yükselterek Haziran 2018'e kadar desteğine devam etti. Haziran 2018'de Firefox 52 ESR desteği bırakmış ve sonra kullanan eski Firefox 52 tarayıcıları bilgisayar ağından gelen güvenlik açıklar, Mozilla bunu düzeltmeyebilir. Firefox tarayıcı onuda kullanmamalısınız. Firefox 52 sürümde TLS 1.3 desteğine sahip en son güvenli ve en büyük XP tarayıcıdır.

Opera

Opera, Chromium tabanlı web tarayıcısıdır. Windows XP'de çalışan son sürüm Opera 36 (Chromium 49). Opera 36 tarayıcılarda Windows XP kullanıcı tercih edilir. Ancak, TLS 1.3 özelliği olmadığı için bazı web sitelere girilmiyordu. Opera XP tarayıcıların güncellemeye sessiz kalmış. Bu tarayıcıyı yıllardır güncelleyemedi. Opera tarayıcıyı çalıştıranlar yüksek riskli virüs ve diğer güvenlik açıkları meydana gelir ve Opera bunu düzeltmeyebilir. Onu da kullanmamalısınız.

Opera 12.18 Presto tarayıcısı Şubat 2016'da güncellemeyi bıraktığı söylemiştik. Ancak, Rus bilgisayar programcısı 6 Kasım 2020'de Opera 12.18 modlu şekilde resmi olmayan 2020 güncelleme yaptığı söyleniyor (Windows XP dahil). İndirmeler şu an Yandex Disk'te mevcut. Orjinali Rusça diliydi diğeri İngilizce vardır. Türkçe dili yok. Opera 12.18 (Kasım 2020) resmi olmayan modlu güncelli tarayıcıyı kullananlar maalesef, kötü amaçlı yazılım tehlikesi var. Onu da kullanmamalısınız.

Diğer Tarayıcılar

Apple Safari Windows sürümü eskiden var. 2007'de Safari 3 tarayıcısı Windows'a geldi. 2012'de Safari tarayıcıları Windows işletim sistemini desteği bıraktı. (son sürüm 5.1.7)

Pale Moon tarayıcıları 2016'da Windows XP desteği bıraktı. Normal Pale Moon son Windows XP destekli tarayıcıda kötü amaçlı yazılım riski var. Ancak, Feodor2'nin Mypal adlı Firefox Quantum ve Pale Moon çatallı tarayıcıyı Windows XP desteği sürdürülmekte ve güncellemeyi almaktadır.

Maxthon'un Çin tarayıcısı ve Windows XP desteklenen son sürüm 5 (Chrome 69, 5.3.8.2000, 25 Ekim 2019). Maxthon'un Windows XP desteği 2020'de sona ermiştir. Maxthon 6 tarayıcı Windows XP'yi desteklemez. Türkçe dili desteklenen son XP tarayıcısı Maxthon olmuştur.

Rus web tarayıcısı Yandex Browser, Nisan 2017'de Windows XP ve Windows Vista desteği bıraktı. Sadece Vivaldi 1.0 sürümünü Windows XP'yi destekler. Brave tarayıcısında artık Windows XP'yi desteklemez. Puffin Browser, Windows XP'yi desteklemez. SeaMonkey tarayıcıları Windows XP (son sürüm 2.49.5) desteği Ocak 2020'de sona ermiş ve HTML düzenleyiciye sahip. UC Browser ise Windows XP desteğin 2018'de sona erdi (Chromium 55, son sürüm 7.0.185.1002). Slimjet tarayıcının Windows XP için son sürüm 10.0.13.0 (Chromium 50) destekler.

Windows XP şu an güncelleme almayan diğer tarayıcılar

• Advanced Chromium (son sürüm 54)
• AOL Security Shield Browser
• Avant Browser (2020 yapı 3, tarayıcı sona erdi)
• Baidu Browser (durdurulan Çin tarayıcı, Windows XP destekler. Ancak Çin dışında ikamet edenler için kurulum yapmak zordur. 29 Eylül 2019'da proje kapatıldı.)
• Centaury (Basilisk-tabanlı tarayıcı, 2021'de durduruldu)
• Chedot (son sürüm 51)
• Citrio Browser (son sürüm 50.0.2661.276)
• CM Browser (Çin tarayıcı)
• Coc Coc (Vietnam tarayıcı, Chromium 55?)
• Comodo Dragon (Chromium tabanlı)
• Comodo IceDragon (Firefox (Gecko) tabanlı, son sürüm 40.1, 40.1 ve sonrasında Windows XP kullanıcı uygulama çökmeye neden oluyor)
• DC Browser (Çin tarayıcı, son sürüm 44.0.3.6 (Chromium 75))
• Epic Browser (Hint tarayıcı)
• Liebao (diğer adıyla Kingsoft Cheetah Secure Browser bir Çin tarayıcı, son sürüm 6)
• Lunascape
• Midori
• Netscape Navigator (tarayıcı durduruldu)
• Otter Browser (Otter Browser, Windows XP için oluşturulmuş Opera'dan ilham alan bir tarayıcıdır, desteği 17 Nisan 2023'te sona ermiştir)
• QQ Browser (Çin tarayıcı, Chromium 53 (XP), dikkat edin ve yüklemeyin, tüm bilgisayarınızda çok fazla reklam yapan bir virüs / casus yazılım gibi görünüyor)
• QTweb (tarayıcı durduruldu)
• QupZilla (son sürüm 1.8.9, Kasım 2015 destekler. Ancak, resmi olmayan 2.0.1 sürümü çalışma hatası verebilir.)
• Sleipnir
• SlimBrowser
• Sogou Browser (durdurulan Çin tarayıcı, Chromium 87, 2021'de son buldu, düzgün çalışmıyor ve birkaç saniye sonra kapanır)
• SRWare Iron (son sürüm 50, Windows XP destekler)
• Tor Browser
• TS Browser (Çin tarayıcı, Windows XP desteklenen son Chromium 78 sürümü)

Güncellenmiş Tarayıcılar

MSFN adlı forum sitelerde "Updated browser list for Windows XP (Windows XP için güncellenmiş tarayıcı listesi)" konusunda söylendiği belirten Gökhan Koçak, şu an güncellenmiş olan web tarayıcı gözatalın.

Mypal şu an güncel olan XP tarayıcısı (Tarayıcı görmek için resme tıklayın)

Mypal tarayıcısı güncel desteği alan Windows XP uyumlu eden tek güvenli Firefox Quantum 68 ve Pale Moon tabanlı web tarayıcısıdır. Dünya'da Windows XP kullanıcıları şu an popüler Mypal tarayıcısını tercih eder. Mypal yaratıcısı Feodor2 ve Goanna tabanlı düzeni motoruna sahip. TLS 1.3 özelliğine sahip. Mypal tarayıcıda 12 dil var. Ancak, Türkçe dili bulunmuyor. Mypal tarayıcısı YouTube videoları Windows XP üzerinden izleyebiliyor. Google, YouTube, Facebook, Twitter, Donanımhaber.com, Technopat, CHIP Online, Hürriyet, Haberler.com, GitHub, DuckDuckGo, gibi siteye girebiliyor. Ancak, bazı internet siteleri (Netflix, Exxen, Gmail, WhatsApp, gibi) Mypal tarayıcıda özellik sınırlaması nedeniyle çalışmıyor. Mypal tarayıcısı Eylül 2021'de Mozilla Kamu Lisansı olmadığı için Feodor2 projesini bıraktı. Bunun yerine Mypal68'de devam etmektedir.

Şu an güncellenmiş ve özelliğine gelişmiş Çin tarayıcısı 360 Extreme Browser (12 ve 13 sürümü) var. Tüm siteye girebiliyor. Chromium 86, TLS 1.3 ve HTML5 gelişmiş özelliği sahip. Üstelik, Windows XP işletim sistemine uyumludur. Çince ve İngilizce dili mevcut. Ancak, Türkçe dili yoksun. Üstelik, Rusça dili modifiyeli 360 Extreme Browser'ı internetten sunulmuştur. Gelecekte 360 Extreme Browser çıktığında, Windows XP uyumlu olmadığını belirtiyor.

K-Meleon, Windows XP uyumlu olan güncel tarayıcısı ve Goanna düzeni motoruna sahip. Goanna öncesinde Firefox (Gecko) motoru eskiden bu tarayıcıyı kullanıyor. K-Meleon tarayıcısı üstelik metin tabanlı yapılandırma dosyaları ve makro bulunuyor ve hatta kullanıcı arayüzünü özelleştiriyor. Windows XP'de bu tarayıcı TLS 1.3 uyumlu. Daha önce K-Meleon tarayıcısı kütüphanede ve internet kafelerde tercih ediliyor. WhatsApp, Google Meet, gibi bu tarayıcıda çalışmıyor.

Basilisk tarayıcısında Serpent, BNavigator ve New Moon (Yeni Ay) bulunuyor. Windows XP destekli ve güncellenmiş Goanna tabanlı web tarayıcısıdır.

Windows XP şu an güncelleme alan diğer tarayıcılar

• 2345 Explorer (Windows XP'yi destekleyen ve Chrome'un 69 sürümüne sahip bir Çin tarayıcıdır)
• Arctic Fox (güncel XP tarayıcısı, Pale Moon 27.9.4 (Goanna) çatallı sürüm)
• Iceape-UXP (güncel XP tarayıcısı)
• Kafan MiniBrowser (diğer adıyla MiniChrome ve MiniBlink, Çin tarayıcı, Chromium 87)
• Netsurf
• RetroZilla (Gecko 1.8.1, Windows 95'ten XP'ye kadar destekler)

Windows XP uyumlu eden internet siteler

Google

Google arama yapmak için tercih eden Mypal tarayıcıdan girebilirsiniz. Windows XP'nin Chrome 49 sürümlerde 30 Eylül 2021'de IdentTrust DST Root CA X3 sertifikasının süresi dolmasını nedeniyle Google'un sadece HTTPS olduğu için hata veriliyor. BlackWingCat'in sunulan Windows XP için Kök Sertifika Güncellemesi yaparak Google'a erişebiliyor.

Gökhan Koçak Blogger sitesi şu an Windows XP işletim sistemin son sürümü Chrome 49'da erişiliyor. Bu blog site HTTPS içeriyor.

YouTube : Şu an YouTube video oynatılması için sadece Mypal tarayıcıda kullanılmaktadır. Çin tarayıcısı 360 Extreme Browser ise YouTube'da PotPlayer uzantısı olması gerekiyor. Ancak, PotPlayer Windows XP desteği bıraktığı yerini VLC Player uzantı yükleyerek sadece YouTube'da video izleyebilirsiniz.

Dailymotion : Chrome, Firefox, Internet Explorer, K-Meleon, Opera, Vivaldi ve Yandex tarayıcılarda Dailymotion videoların ve sayfasını çalışmıyor. Kasım 2022'den itibaren Dailymotion'un SSS bölümünde Chrome 63+ ve Firefox 67+ sürümleri desteklenir ve fakat Windows XP'yi desteklenmemektedir. Şu an videoyu izlenmesi için Mypal, New Moon, BNavigator ve Çin tarayıcısı olan Maxthon, 360 Extreme Explorer ve Kafan Minibrowser tarayıcılarda hallediyor.

Netflix : Netflix artık Chrome 49 ile uyumlu değil, ancak Firefox 52 ve Opera 36 ile ikincisinde donuyorsa, Firefox'ta iyi çalıştı ancak Silverlight ile bir film veya dizi oynatılırken çöktü. Ekim 2021 itibarıyla Microsoft, Silverlight'ı desteklemeyi durdurdu ve bu nedenle Netflix'i Firefox'tan Windows XP'de izlemek artık mümkün değil.

Netflix'i Windows XP'de izlemeye devam etmenin tek yolu, Mypal ve New Moon tarayıcısı, Chrome'un modern sürümlerine sahip ve HTML5 oynatıcıya sahip olabilecek Kafan MiniBrowser gibi Chromium tabanlı Çin tarayıcıları kullanmaktır.

Disney+ : Disney+, Windows XP tarayıcıda Chrome 49, Firefox 52, Mypal ve Opera 36 uyumlu değil. Disney+, Chrome 75 ve üzeri videoları izlemeye izin verilir. Ancak, şu an Disney+'ı izlemek için sadece Chromium-tabanlı Çin tarayıcı Kafan MiniBrowser, 360 Extreme Browser, gibi ile Windows XP makinelerde izleyebilirsiniz.

Exxen : Chrome, Firefox, Internet Explorer, K-Meleon, Opera, Vivaldi ve Yandex tarayıcılarda Exxen videoları çalışmıyor. Mypal, New Moon, BNavigator, Çin tarayıcısı olan Maxthon, 360 Extreme Explorer ve Kafan Minibrowser tarayıcılarda Exxen'in videolarını sorunsuzca hallediyor.

Discord : Discord istemcisi çalışmıyor, ancak bazı özelliklere güncellenmiş bir web tarayıcısı ile hala erişilebilir. Yalnızca Sogou, 360 Extreme Browser veya MiniChrome gibi Çin Chromium varyantları iyi çalışır. Mypal ve Firefox varyantları çalışmıyor gibi görünüyor.

Skype : Sadece Windows XP'nin son sürümü Google Chrome 49 çalışır. Diğerinde Firefox, Mypal, New Moon, Maxthon, gibi Skype Web çalışmaz. Çalıştırmak için (sadece Windows XP bilgisayar ve Chrome 49 sürüm için) :

"C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe" -user-agent="Mozilla/5.0 (Windows NT 10.0; Win64; x64) AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gec10.0; Win64; x64) AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko) Chrome/73.0.3683.86 Safari/537.36" https://web.skype.com

Google Chrome'un kısayolu oluşturup yukarıdaki başlama yerini girerek Skype'a erişebilirsiniz. Adını "Chrome Skype" kısayolu adını verilerek kullanabilirsiniz. Normal Chrome'da ise Skype erişilemez.

Hepsi bu kadar, çalıştırabilirsiniz. Sohbetler iyi çalışıyor. Herkesi hem bilgisayardan hem de akıllı telefondan arayabilirsiniz, ancak görüntülü aramalar çalışmaz.

WhatsApp : Windows XP destekli Chrome, Firefox, Internet Explorer, Opera, Vivaldi, Yandex, K-Meleon ve Mypal tarayıcılarda WhatsApp Web çalışmıyor ve tarayıcının yükseltmeleri istiyor. 2020'in ortasında itibaren Chrome 60+ ve Firefox 60+ olan tarayıcı gerekiyor, fakat Windows XP'nin Chrome ve Firefox'u desteklenmiyordu. Ancak, New Moon, BNavigator, Çin tarayıcısı olan Maxthon, 360 Extreme Explorer ve Kafan Minibrowser tarayıcılarda WhatsApp Web istemcisini hallediyor. WhatsApp yakın zamanlarda yenilense tarayıcı sürümleri yükseltmesi sonucu tüm XP tarayıcılarda mümkün olmayabilir.

Telegram : Genellikle tarayıcıda desteklenmiyordu. Chrome, Firefox, Internet Explorer, K-Meleon, Opera, Maxthon, Vivaldi ve Yandex gibi Windows XP'yi desteklenen son sürümü tarayıcılarda çalışmıyor ve beyaz sayfa çıkıyor. Mypal tarayıcılarda bu siteye girerken çöküyor ve Dr.Watson hata ayıklamayı oluşturuluyor. New Moon, BNavigator, Çin tarayıcısı olan 360 Extreme Explorer ve Kafan MiniBrowser QR kod oluşturucusunu çalışmıyor. Windows XP'de Telegram'a girilmesinin en iyi yolu One-Core-API'yı kullanılarak Chrome 102'de sorunsuzca girilmektedir.

FrogFind : Tüm Windows XP tarayıcılarda FrogFind arama motoru sonsuza dek kullanabilirsiniz (Internet Explorer 6-8 dahil, sadece HTTP). Güvenli şekilde DuckDuckGo tabanlıydı.

Not : Ayrıca, sertifika güncellemelerini alın!! Web siteleri, sahip olmadıkları için web tarayıcılarını engelleyecektir!

Windows XP web tarayıcı önlemler

Artık Windows XP, 8 Nisan 2014'ten beri Microsoft tarafından desteklenmiyor. Sadece yedek bir bilgisayar ya da sanal makine ihtiyacın olacak. Windows XP web tarayıcıya gezinmek için virüs ve kötü amaçlı yazılımından korumak için Windows XP destekli antivirüs programı 360 Total Security, Malwarebytes, Kaspersky, gibi yüklenmeleri gerekecek. Dosyaları aktarmak için USB sürücüleri ve optik diskleri koyun. İnternete bağlıysa ancak, tehdit riski çok yüksektir. Tarayıcımızda WebGL, WebAssembly, EME video, gibi Windows XP'de desteklemez. WebGL, Windows XP'de desteklenmiyor ve eskiden Adobe Shockwave Player'in eklentisi XP tarayıcıyı kullanıyorduk (Nisan 2019'a kadar destek). Mypal ve New Moon tarayıcıları HTML5 video desteklenir. Antivirüs ve güvenlik duvarı etkinleştirmek zorunlu olacak. Windows XP çalışan web tarayıcılarda Google Chrome 49 ya da Mozilla Firefox 52 eski sürümlerde şu an riskleri çok yüksektir. XP tarayıcılarda oyun sitelerde Adobe Flash Player kullanıyor eskiden desteği 31 Aralık 2020'den sonra bittiğinden 12 Ocak 2021'de içeriği tamamen engellenmiştir ve oyun oynatılamıyor. XP'nin en büyük tarayıcılarda esasen öldü ve güncel tarayıcı yolu bulmak zordur. Ancak, dünya'da en güncel ve en özellik XP tarayıcısı olan Chromium 87'de Çin MiniChrome mevcuttur. Chromium 87'den ötesinde başka bir XP tarayıcı şansımız yoktur. 30 Eylül 2021'de sertifikası süresi dolan ve bazı tarayıcılarda çalışmamasına sebep olmuştur.

Güncellenmemiş Chrome 49, Firefox 52 (ESR dahil), Opera 36, Maxthon ve diğer XP tarayıcılar çalıştırırsa yüksek riskli bir tehdit, virüs ve zararlı yazılımlardan maruz kalabilir. Güncellenmiş Windows XP tarayıcıları Mypal, New Moon (Yeni Ay) ve diğeri ise özellik ve güvenlik güncelleme alarak tarayıcımızın güvenli tutabilirdi. 3 Ağustos 2020'den itibaren Windows Update'nin SHA-1 desteği bırakması nedeniyle Windows XP güncelleme sağlanamıyor.

Tüm web siteye girilmesi için Chrome, Firefox, gibi yeni sürümleri lütfen, yeni bir bilgisayar alarak Windows 10 ve üzeri sürümlere devam edebilirsiniz.

İlerideki bölüm : Programlar